www.michael-
buhlmann.de

Bardo

Regesten, Quellen, Texte

Regesten

Bardo

Regesten sind von modernen Bearbeitern gestaltete, chronologisch geordnete, kurze Zusammenfassungen von Quelleninhalten, hier betreffend den Mönch, Abt und Erzbischof Bardo.

Quelle (Kleinere Lebensbeschreibung des Mainzer Erzbischofs Bardo)

Quelle (Größere Lebensbeschreibung des Mainzer Erzbischofs Bardo)

Michael Buhlmann, Bardo - Abt von Werden, Erzbischof von Mainz, Essen 2012 [326 kB]

(um 980), Oppershofen #1

Bardo wird als Sohn des Adalbero und der Christina in Oppershofen in der Wetterau geboren.

Vita Bardonis maior, c.1 (= MGH SS 11, S.323): Bardo ... ex oppido Germaniae, ... bonis ex parentibus optimus natus est filius; cuius pater Adelbero, mater vero Christina quantae sanctitatis fuerint ... Vita Bardonis auctore Vulculdo, c.1 (= MGH SS 11, S.318): Ortus est hic lucifer in Teutonicorum Francia, parentum gloria, ecclesiae columna, Maguntinae specialis corona; in pago vero Wederiba dicto in villa Habprahteshoven nomine nuncupata ... BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.L.

997-1011/13, Fulda #2

Bardo erhält im Kloster Fulda unter Abt Erkenbold (997-1011) seine geistliche Ausbildung und wird Mönch.

Vita Bardonis maior, c.2 (= MGH SS 11, S.323): ... a parentibus Fuldam deportatus est, ibique sub Erchanbaldo abbate scolaribus alis appositus ...Postquam autem aetatem iuvenilem consecutus est, piae mortificationis libens assumpsit habitum, monachium scilicet indutus vestitum, et quod eiusmodi professus est indumento, virtutem non negavit emolumento; sed sicut cucullam accepit in qua pia Christi signatur infantia, et scapulare quod quadratura sui per-fecta designat opera ... Vita Bardonis auctore Vulculdo, c.2 (= MGH SS 11, S.318): ... per supradictos parentes in Fuldensi ecclesia Deo sanctoque Bonifacio oblatus est sancta ac viva ac bene placens hostia. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.L.

1013 Juni, Fulda #3

Nach Absetzung des Fuldaer Abtes Branthog II. (1012-1013) verlässt Bardo mit jenem das Kloster, kehrt aber auf Bitten des neuen Abtes Poppo (1013-1018) wieder dorthin zurück.

Vita Bardonis maior, c.2 (= MGH SS 11, S.324): Branthoho etiam praeposito Fuldensi adhaerens affinis, sui simplicitate dilectus est nimis; quare in ea disceptatione qua Erchanbaldus Moguntinae sedis episcopus contra Branthohum abbatem sibi in Fulda subrogatum desaevit, et eum sine divino humanoque iudicio ab Heinrico imperatore sua dignitate destitui fecit, exeuntibus cunctis ingenuis et liberis hic sanctus vir, non fortunae sed virtutis amicus, Branthohum secutus est, et cuius laetis communicavit, eius nec trstia recusavit; tantoque tempore permansit cum eo, usque dum calumpnia illa interventu solaminis sedaretur, sicque sub abbate Bobbone ad nidum suae rediit professionis, et pauper rebus, dives vero spiritu, incoluit dilectae locum habitationis. Thietmar, Chronik VI,91(56) (= SSrG NS 9, S.384): In diebus illis Bronhag abbas Vuldensis deponitur, et, succedente sibi Popone converso et tunc Laressemensi pastore, hoc monasterium confratribus late discendentibus a priori statu mutatur. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.L.

1018, Fulda #4

Bardo wird von den Fuldaer Mönchen zum Dekan gewählt.

Vita Bardonis maior, c.3 (= MGH SS 11, S.324): Nam vir Dei simul cum gradibus aetatis scandens etiam gradus dignitatis, opinioni eorum nequaquam se minorem, sed centuplicato fecit maiorem, admodum ut gratulantibus electoribus eius singulis, multi eum dicerent suis primitus electum consiliis. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.L.

(1021/25 bzw. vor 1023), Fulda #5

Abt Richard (1018-1039) macht Bardo zum Propst des Klosters des heiligen Andreas (Neuenberg, Novum monasterium) bei Fulda.

Vita Bardonis maior, c.6 (= MGH SS 11, S.325): Interea praedictus bonae memoriae Richardus abbas regionem loci id est Fuldae, ordinemque basilicarum in circuitu positarum, mente rationeque circuiens, invenit, aliquid addere se posse, et quod placeret rationi et aptum fieret divinae benedictione. ... et constructo in occidentis partivus cenobio in honore sancti Andreae indidit vocabulum: ut Novum diceretur monasterium. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.L.

1025 (um März 29), Fulda #6

Anlässlich eines Besuches König Konrads II. (1024-1039) kommt es zu einem ersten Zusammentreffen zwischen dem Herrscher und Bardo, der Konrad ein kostbares Geschenk überreicht und dessen Vertrauen und Zusage auf baldige Beförderung gewinnt.

Vita Bardonis maior, c.7 (= MGH SS 11, S.325f): Venit enim hisdem diebus rex Counradus Fuldam. ... Erat quoque hic Dei servus reginae consanguineus, et exinde promissionis facilior fiebat accessus. ... Tunc denuo exhilaratus rex pro accepta benedictione, erat enim dulce etsi non necessarium quod dedit caritas, laetus egressus est multum affirmata promissione. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.LI. Jbb KoII, Bd.1, S.56f. RI KoII 23a.

(nach 1029 November 11) #7

Bardo wird von Kaiser Konrad II. zum Abt von Werden bestimmt.

Vita Bardonis maior, c.8 (= MGH SS 11, S.326): Memor autem imperator promissi sui, non multo post misso nuncio ad Richardum abbatem, prefatum sanctum virum sibi mitti praefecit. ... Post haec promovit eum imperator inter amicos, fecitque eum abbatem Werdinensium ... Vita Bardonis auctore Vulculdo, c.3 (= MGH SS 11, S.318f): Interim sicut in monte posita civitas non potest abscondi, divina disponente gratia in castro Wirdina dicto patri monasterii defuncto in locum abbatis surrogatur beatus Bardo. Series abbatum Werthinensium (= MGH SS 13, S.288): Bardo abbas 18. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.LI. BENDEL, Ergän-zungen, S.84. STÜWER, Reichsabtei Werden, S.308. Jbb KoII, Bd.1, S.310.

1031 (Anfang) #8

Auf Vermittlung von Kaiserin Gisela (†1043) wird Bardo außerdem Abt des Klosters Hersfeld.

Annales Hildesheimenses (= MGH SS 3, S.98): In cuius loci vicissitudinem subrogatur Bardo, procuartor coenobii Wirdunensis, suggestione Gislae imperatricis. Vita Bardonis maior, c.9 (= MGH SS 11, S.326): Unde, acsi monogamus paupertate premeretur, digamus subito factus est, tradita ei a rege Herveldia pastoris sui morte viduata. Vita Bardonis auctore Vulculdo, c.3 (= MGH SS 11, S.319): ... dum forte interim abbas Heresfeldensis obiit mundo, in locum illius iubente Domino electus et substitutus est mitissimus Bardo. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.LI. BENDEL, Ergänzungen, S.84 irrt, wenn er von einem Tausch zwischen Hersfeld und Werden spricht; STÜWER, Reichsabtei Werden, S.309 geht dagegen davon aus, dass Bardo die Abtei Hersfeld zusätzlich erhalten hat. Vgl. dazu ebenfalls Jbb KoII, Bd.1, S.477f.

1031 Mai 30 (Pfingsten), (Mainz?) #9

Nach dem Tod des Mainzer Erzbischofs Aribo (1031 April 6) wird Bardo von Kaiser Konrad II. zum Erzbischof ernannt und mit Ring und Stab investiert.

Vita Bardonis maior, c.24 (= MGH SS 11, S.339): Quamquam enim in festivi tate sanctorum apostolorum Petri et Pauli consecratus sit, die tamen sancti pentecostes anulum accepit. MGH SS 5, S.536: sanctus Bardo successit annis 20., baculum 3 kal. Juni die pentecostes accipiens. Jbb KoII, Bd.1, S.322. Mainz als Ort der Investitur ergibt sich aus der Tatsache, dass Konrad II., von Nimwegen kommend, sich am 8. Juni in Worms aufhielt; RI KoII 172b. Die Investitur einen Monat vor der Konsekration erscheint plausibel; Jbb KoII, Bd.1, S.474 gegen BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.165, 167, Nr.1, 12.

1031 Juni 29 (Peter und Paul), Goslar #10

Bardo wird zum Mainzer Erzbischof erhoben.

Annales Hildesheimenses (= MGH SS 3, S.98): ... cuius honoris principatum optinuit Bardo tunc nuper praelatus abbas Herfeldensi monasterio. Vita Meinwerci (= MGH SS 11, S.156): Bardo Werthinensis abbas, qui imperatricis machinamento subintraverat, quique ante paucos menses Arnoldo, a Herveldensi regimine deposito, successerat, variis negotiis occupatus, secundum desiderium episcopi interesse non poterat. Wolfheri vita Godehardi posterior (= MGH SS 11, S.194): Quidam Fuldensis decanus Bardo nomine, eodem anno Wirdinensis abbatiae regimine praepositus, et postmodum in Herveldia Arnolfo abbate, deposito in hanc dignitatem inpositus, in Mogontia succeassit. Vita Bardonis auctore Vulculdo, c.5 (= MGH SS 11, S.319): Dei ergo omnipotentis nutu disponente et supra dicta imperatrice augusta interveniente, Bardo Dei servus monachus Moguntinensis urbis factus est presul venerandus. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.L; S.165, Nr.1. Jbb KoII, Bd.1, S.322.

1031 Juni 29 (Peter und Paul), Goslar #11

Bardo weiht Severus (Hizo) zum Bischof von Prag.

Annalista Saxo (= MGH SS 6, S.678): Eodem anno in natali apostolorum Petri et Pauli Severus Pragensis ecclesie 6us episcopus ordinatus est a Mogontino archiepiscopo Bardone. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.165, Nr.2. Jbb KoII, Bd.1, S.301, 322.

1031 (Juni - Dezember), Mainz #12

Bardo unterliegt zu Beginn seines Episkopats vielfachen Anfechtungen und den Anfeindungen seiner Mitbischöfe.

Vita Bardonis auctore Vulculdo, c.5 (= MGH SS 11, S.319): Ille autem, ut divine ipsum paciencie virtus ammonuit, humilis et timens deum tam domesticas quam extraneas indignaciones equo animo sustinuit, se despicientes non despexit, non quid episcopus posset sed quid episcopum deceret desiderans; c.9 (= MGH SS 11, S.321): Intronisacionis sue primis temporibus a fratribus et coepiscopis contemptus, sicut a Spirensi episcopo, qui perfidus Sibicho cognominebatur, et despectionis persecucionem et perfidie iniuriam perpessus est, non misericordiam; in hoc eciam beatus propter paciencaim et iusticiam. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.165f, Nr.3f.

(1031 Juni - Dezember), Nörten #13

Bardo legt den Streit um das Stift Gandersheim endgültig bei und einigt sich mit Bischof Godehard von Hildesheim (1022-1038).

Wolfheri Vita Godehardi prior (= MGH SS 11, S.134): qui praeteritae litis discordiam erga nostrum aecclesiam funditus contexit ... et pro illo etiam beneficio domnum Godehardum devote simper in posterum excoluit dilectionis officio. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.166f, Nr.8.

(1031 Juni - Dezember), Augsburg #14

Bardo ist Zeuge in einer Schenkungsurkunde des Augsburger Bischofs Eberhard (1029-1047) betreffend das Frauenkloster St. Stefan und das Kloster St. Ulrich und Afra.

BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.167, Nr.9.

(1031 Juni - Dezember), Mainz #15

In Mainz findet eine Provinzialsynode (unter dem Vorsitz Bardos) statt.

BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.167, Nr.10.

1031 Dezember 25-27 (Weihnachten), Goslar #16

Bardo hält vor Kaiser Konrad II. am ersten Weihnachtstag eine missglückte Predigt, was ihm Spott einbringt, am dritten Festtag eine glänzende.

Vita Bardonis maior, c.15 (= MGH SS 11, S.329): Venit deinde ad regem in nativitate domini et salvatoris nostri et honorifice susceptus est ...; c.16 (= MGH SS 11, S.335): Multis ergo talibus disputans ... BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.166, Nr.5ff. Jbb KoII, Bd.1, S.335. RI KoII 180a.

1031 (nach Dezember 27), Mainz #17

Nach der Rückkehr aus Goslar kommt es zu Streitigkeiten zwischen Bardo und dem Grafen Erkenbald.

Vita Bardonis auctore Vulculdo, c.6 (= MGH SS 11, S.320): Multos eisdem civitatis alios idem Erkenbaldus mailitia plenus diversis laesit ubique periculis ... BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.166, Nr.7.

(1032) Januar #18

Papst Johann XIX. (1024-1032) gesteht Bardo den Gebrauch des Palliums an besonderen Festtagen zu und gibt ihm das Recht, dringende Fälle, die eigentlich dem Papst oder dem päpstlichen Legaten zukommen, gerichtlich zu entscheiden.

UB Mainz I 278. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.167, Nr.11.

1032 Oktober 2, Mainz #19

Bardo bestätigt die Besitzschenkung der Hazecha und des Sigelos an das Stift St. Martin in Bingen, Güter im Nahegau betreffend.

Fälschung; UB Mainz I 279. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.167, Nr.13.

1033 Juli 2, Merseburg #20

Bardo ist Petent in einer Urkunde Kaiser Konrads II., der das Martinskloster in Minden in seinen Schutz nimmt.

MGH DKoII 192. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.167, Nr.14. RI KoII 199.

1033 August 2, Limburg #21

Mit Einverständnis Bardos gibt Kaiser Konrad II. der Paderborner Kirche die von ihm entzogene und an die Mainzer Kirche vergebene Grafschaft des verstorbenen Grafen Dodico zurück.

WfUB I 126; UB Mainz I 281; MGH DKoII 198. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.167, Nr.15. Jbb KoII, Bd.2, S.86. RI KoII 205.

1036 (Mai, Anfang), Tribur #22

Unter Vorsitz Kaiser Konrads II. (und wohl auch Erzbischof Bardos) beschäftigt sich eine Bischofssynode mit Fragen der Kirchenreform.

MGH Const. I Nr.44. Jbb KoII, Bd.2, S.529. RI KoII 237a. HEHL, Anspruch und Verlust, S.276.

1036 Mai 25, Paderborn #23

In Anwesenheit Kaiser Konrads II. assistiert Bardo Bischof Meinwerk von Paderborn (1009-1036) bei der Weihe der Kirche zu Ehren der Mutter Gottes und der Apostel Petrus und Andreas.

Vita Meinwerci, c.216f (= MGH SS 11, S.159): ... archiepiscopos Bardonem Magontinum ... ascivat, eorumque testimonio anno dom. incarn. 1036, ind. 4, 8. kal. Junii eam dedicavit. WfUB I 175: ... consensu Mog. archiepiscopi Bardonis ... coepi [Meinwerk] construere ecclesiam extra Paderburnen ... BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.169, Nr.22. Jbb KoII, Bd.2, S.164. RI KoII 238a.

1036 August 15, Würzburg #24

In Gegenwart Bardos schenkt Bischof Bruno von Würzburg (1034-1045) sein Erbgut zu Sunrike in Westfalen der Würzburger Kirche.

WfUB I 176. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.169, Nr.23. Jbb Ko II, Bd.2, S.216.

1036 (März 26 - September 8) #25

Bardo unterstützt Erzbischof Poppo von Trier (1016-1047) in dessen Beschluss, dem Trierer Kirchenvogt Thiefrid Güter zu entziehen.

MrhUB I 359. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.169, Nr.24.

1036 November 10 (Vigil des Martinstags), Mainz #26

Bardo weiht in Gegenwart Kaiser Konrads II., König Heinrichs (III.) und ihrer Ehefrauen die neue, in den Jahren zuvor ausgebaute Mainzer Domkirche zu Ehren des heiligen Martin.

Vita Bardonis auctore Vulculdo, c.10 (= MGH SS 11, S.321): Deinde, Conrado christianissimo imperatore eiusque conjuge Gisla imperatrice augusta una cum eorem serenissima prole Henrico tertio rege et nobili conjuge sua Conegunde invitatis, decem et septem episcopis conlaborantibus, eandem domum Dei honorifice dedicavit, veteris ecclesiae rebus cunctis com dote et congregatione in novam translatis. ... In nova vero quam ipse consecravit, ciborium auro et argento decoravit et super altare sancti Martini fabricari precepit. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.169f, Nr.25; Jbb KoII, Bd.2, S.218. RI KoII 244a.

(nach 1036 November 11), Mainz #27

Bardo erbaut Unterkünfte für die Domkanoniker.

Vita Bardonis auctore Vulculdo, c.10 (= MGH SS 11, S.321): Postea claustrum cum porticibus et officinis ad hoc pertinentibus construxit, tanto fere sumptu quod ecclesia ipsa maioris non costaret. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.170, Nr.27.

(nach 1036 November 11), Mainz #28

Bardo stiftet zu seinem Gedenken eine Kanonikergemeinschaft im Alten Dom (Johanniskirche).

Vita Bardonis auctore Vulculdo, c.10 (= MGH SS 11, S.321): In veteri ecclesia, de qua priorem congregationem transtulit, pro remedio anime sue in honorem dei et sancti Martini sua industria acquisitis prediis, alteram congregationem restituit. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.170, Nr.28.

1036 Dezember 26, Heiligenstadt #29

Bardo weiht Burchard (I.) zum Bischof von Halberstadt (1036-1059).

Annales Hildesheimenses (= MGH SS 3, S.101): Tunc in natali sancti Stephani protomartyris Burghardus praesul Halberstatensis pontificalem benedictionem a Bardone Mogontiaco metropolitano suisque suffraganeis Heliganstedi honorifice percepit. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.170, Nr.26.

1038 August 20, Lorsch #30

Bardo weiht den königlichen Kaplan Thietmar zum Bischof von Hildesheim (1038-1044).

Annales Hildesheimenses (= MGH SS 3, S.102): In cuius locum domnus Thietmari regius capellanus successit, ad omnia in divinis et humanis feliciter perstrenuus, a Bardone metropolitano Mogontiae 13. Kal. Septembris Laresheim est consecratus. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.170, Nr.29.

1038 November 27 - Dezember 3, Straßburg - Limburg #31

Die Bischöfe im Gefolge Kaiser Konrads II. sowie der Mainzer Dompropst im Auftrag Bardos sprechen sich im Streit um das Adventsdatum gegen den von Bischof Wilhelm von Straßburg (1029-1047) um eine Woche vorverlegten Festtag aus.

Annales Spirenses (= MGH SS 17, S.81f): Sub quo [Kaiser Konrad] scisma de celebracione adventus Domini apud Argentinam sub sancto Barthone archiepiscopo Moguntino decisum est et Limpurch peractum. Anno dominice incarnacionis 1038, indictione 6, luna 10, regnante Cunrado imperatore cum filio suo Heinrico, Burgundiae regione sibi subiecta, rediret, et Argentinam die dominica, quae extitit 5 [6] kalend. Decembris adiret, episcopus eiusdem loci nomine Wilhelmus cum omnibus clericis suis celebrabat adventum Domini. Set imperator et omnes qui cum eo venerant adhuc expectabant unam ebdomadam. Sequenti autem die dominica, quae extitit 3 non. Decembris, venit imperator ad Limpurch, novam abbatiam suam, et inventa ibi imperatrice Gisela communiter celebrabant aventum Domini. Fuit autem ibi episcopus Hazecho de Wormatia, Reginboldus episcopus de Spira, Waltherus episcopus de Berna, Heribertus episcopus de Exsthedin, Godehardus episcopus de Hildensheim, Gozelo prepositus de Moguntia, et legati multorum episcoporum, qui omnes contradixerunt episcopo de Argentina et pariter firmaverunt adventum Domini non esse celebrandum nisi in quinto [inter V] kal. Decembris et 3 nonarum eiusdem mensis. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.170, Nr.30. Jbb KoII, Bd.2, S.326. RI KoII 292a-b. HEHL, Anspruch und Verlust, S.276.

1039 November 28, Limburg #32

Bardo weiht einen Altar in der Limburger Kirche zu Ehren des heiligen Andreas.

BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.170, Nr.31.

1040 März 24, Limburg #33

Bardo weiht einen Altar in der Limburger Kirche zu Ehren des heiligen Johannes.

BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.170, Nr.32.

1040 Juli 27, Eschwege #34

König Heinrich III. (1039-1056) bestätigt den zwischen Bardo und der Äbtissin Hildegard von Kaufungen vollzogenen Tausch, wonach Bardo gegen Verzicht auf den Kirchenzehnten die Güter und Unfreien des Klosters in Holzheim, Udenborn, Dorla und Nassenerfurth erhält.

UB Mainz I 282; MGH DHIII 61. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.170f, Nr.33. Jbb HIII, Bd.1, S.93.

1040 August 15, Dohna #35

König Heinrich III. sammelt sein Heer zu einem Einfall nach Böhmen. Unter den daran Beteiligten befindet sich auch Bardo.

Annalista Saxo (= MGH SS 6, S.684): Saxones quoque cum metropolitano Mogontie Bardone et Ekkihardo marchione in predicta sancte Virginis festivitate Donin convenerunt ... BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.171, Nr.36. Jbb HIII, Bd.1, S.91.

(1041?) September, Böhmen #36

Bardo nimmt am Feldzug König Heinrichs III. gegen Böhmen teil.

Annalista Saxo (= MGH SS 6, S.685): Eodem ferme tempore Ekkihardus marchio cum Mogontino archiepiscopo aliisque episcopis et primatibus altera ex parte expeditionem Saxonum invexit ... BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.171, Nr.37. Jbb HIII, Bd.1, S.106.

1041 Dezember 27, Münster #37

Bardo weiht in Anwesenheit König Heinrichs III. den Bischof Suitger von Bamberg (1040-1046).

Annalista Saxo (= MGH SS 6, S.685): Heinricus rex natale Domini Mimigardevorde festive celebravit. Ibi domnus Suitgerus Babenbergensis presul pontificalem promotionem a venerabili Mogontino archiepiscopo Bardone in natal innocentum die dominica, rege cum aliis primoribus astante, gloriose percepit. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.171f, Nr.38. Vgl. WfUB I 178.

1041 Dezember 29, Münster #38

Bardo nimmt in Anwesenheit König Heinrichs III. an der Weihe des Marienklosters teil und weiht einen Altar.

MGH SS 16, S.439: Anno ab incarnatione Domini 1041, indictione nona, 4. Kalendas Januarii, regnante et astante imperatore Heinrico III in monasterio sanctae Mariae quod est in Mingardword, consecratum est principale altare. ... Meridianum altare a Magociacensi archiepiscopo, sancto scilicet Bardone, assistentibus sibi Bavenbergensi episcopo Suithgero, qui postea Rome papa ordinatus est, et Thietmero episcopo Hildinesheimensi, in honore sancti Johannis baptiste et omnium sanctorum martirum. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.172, Nr.39. Vgl. WfUB I 179.

1042, (Goslar?) #39

Bardo schlägt König Heinrich III. Gebhard als Bischof für das Bistum Eichstätt (1042-1057) vor.

MGH SS 7, S.264: Deinde consultis super hac re assidentibus episcopis et diversis diversa respondentibus, sanctus Bardo Moguntinus archiepiscopus ... BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.172, Nr.40.

1043 (Herbst), Mainz #40

König Heinrich III. lässt durch Bardo seine Frau Agnes von Poitou (†1077) zur Königin krönen.

Annales Altahenses maiores (= MGH SSrG in us. schol. [4], S.33f): Mox convocata non minori multitutine profectus est rex Vesontinum, urbem Burgundiae, et illic accipiens, quam praediximus, sponsam, duxit eam Mogonciacum ibique consecrari eam reginam curavit. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.172, Nr.42 vermu-tet, dass Bardo die Weihe vollzog.

1043 #41

Bardo bestätigt die von seinem Vorgänger Erzbischof Williges (975-1011) gemachte Schenkung der Kirche Schloßborn an das Stephansstift in Mainz.

UB Mainz I 284. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.172f, Nr.44.

1043? #42

Die Mönche des Klosters Lorsch wenden sich wegen einer bevorstehenden Abtswahl an Bardo.

BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.172f, Nr.43.

(ca.1045) #43

Der königliche Kaplan Hezil entschuldigt sich bei Bardo.

BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.173, Nr.45.

1047 Juni 24 #44

Bardo weiht die vom Grafen Eberhard von Sponheim erbaute Kirche in loco qui mons campi dicebatur.

BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.173, Nr.45.

1047 Juni 30, Mainz #45

Mit Zustimmung Bardos beurkundet Abt Meginher von Hersfeld (1036-1059), dass der Kirchenzehnt zu Oberingelheim durch eine jährliche Ab-gabe von Wein abgelöst werden soll.

UB Mainz I 285. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.173, Nr.47.

1049 Juli 12, Aachen #46

Kaiser Heinrich III. gestattet Bardo, an einem beliebigen Ort im Rheingau einen Markt anzulegen.

Fälschung; UB Mainz I 286. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.173, Nr.48.

1049 Oktober 19, Mainz #47

Auf einer Synode unter Vorsitz von Papst Leo IX. (1049-1054) und Kaiser Heinrich III. sprechen sich die Teilnehmer gegen Simonie und Priesterehe aus. Bardo bestätigt die von Papst Leo IX. ausgefertigte Bulle betreffend den Streit um das Erzbistum Besançon.

Annales Augustani (= MGH SS 3, S.126): Domnus papa sinodum Remis, aliam Mogontiae collegit. Herimanni Augiensis Chronicon (= MGH SS 5, S.129): Indeque Mongontiacum veniens, aliam synodum 40 prope episcoporum coram imperatore et regni nostri principibus celebravit. MGH SS 7, S.346: Tunc habita est illa synodus generalis apud Mogontiam, praesidente domno apostolico et imperatore Heinrico, cum episcopis Bardone Mogontino, Eberhardo Treverensis, Herimanno Coloniensis, Adalberto Hammaburgensi, Engilhardo Magdaburgensi, ceterisque provintiarum sacerdotibus ... UB Mainz I 287. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.173f, Nr.49.

1049 Oktober 19, Mainz #48

Auf der Mainzer Synode wird Bardo zum römischen Legaten ernannt.

Fälschliche Mitteilung des benediktinischen Gelehrten Johannes Trithemius. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.173f, Nr.49.

1049 (Oktober), Mainz #49

Papst Leo IX. erlaubt Bardo wegen dessen Gesundheitszustands den Verzehr von Fleisch.

Vita Bardonis maior, c.21 (= MGH SS 11, S.328): Senuit ergo iam vir Dei; qui, nisi maiora premia in morte laturus, pietatis suae merito nunquam esset moriturus. Ergo et ex etatis accessione et infirmatatis senium consequentis succession corporis molestia gravi preventus est. Qui, visitatus a sancto viro Leone papa, ut recuperande sanitatis gratia seu carnium se reficeret, rogatus est. Obedevit et comedit. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.174, Nr.51.

1050, Mainz #50

Bardo beginnt mit dem Bau des Benediktinerklosters St. Jakobus oberhalb von Mainz.

BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.174, Nr.52. Das Jakobuskloster sieht der Geschichtsschreiber Lampert von Hersfeld, Annalen (= MGH SSrG in us. schol. [38], S.77) als Gründung von Bardos Nachfolger Liutpold (1051-1059) an. Vgl. JÜRGENSMEIER, Mainzer Kirchengeschichte, Bd.1, S.611.

1051 Mai 19 (Pfingsten), Paderborn #51

Bardo feiert das Pfingstfest mit Kaiser Heinrich III.

Vita Bardonis maior, c.24 (= MGH SS 11, S.339): Agressoque itinere ad Poderbrunnun properavit ibique regem inventum humillime salutavit. Die ergo sanctissima pentecostes, agens ibis missarum in publico sollempnia, post sancti evangelii lectionem stabat locuturus ad plebem. ... BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.174f, Nr.58.

1051 (nach Mai 19), Dorneloh #52

Bardo erkrankt auf der Rückreise nach Mainz schwer.

Vita Bardonis maior, c.25 (= MGH SS 11, S.339f): Transactis igitur diebus sollempnibus, accepta regis licentia, Mogontiam redire aggressus est. ... Cum interim in locum, qui Nemus spinarum vulgo autem Dorneloh dicitur, devenit, ibique casus collisus, corporali molestia preventus est. Dolore vero ex hora in horam crescente, manifestum factum est, quod letum non evaderet. ... BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.175, Nr.59.

(1031 Juni 29 - 1051 Juni 11) #53

Bardo empfiehlt den Mönchen des Mainzer Klosters St. Alban Egbert als Abt.

UB Mainz I 289. Fehlt bei BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1.

(1031 Juni 29 - 1051 Juni 11) #54

Bardo besiegelt die Schenkung der Hazecha für das Martinskloster in Bingen.

UB Mainz I 290. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.174, Nr.53.

(1036 - 1051 Juni 11) #55

Bardo einigt sich mit Abt Meginher von Hersfeld über die Pfarrgrenzen der Kapelle in Großeichen in Oberhessen.

UB Mainz I 291. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.171, Nr.35.

(vor 1051 Juni 11), Mainz #56

Bardo lässt den Martinsaltar im Mainzer Dom ausschmücken.

Vita Bardonis auctore Vulculdo, c.10 (= MGH SS 11, S.321): Postremo circa ultimum vite sue finem honesta picture insignire fecit eidem altari occidentalem arcum imminentem. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.174, Nr.57.

1051 Juni (10 oder) 11, Dorneloh #57

Bardo stirbt in Dorneloh.

Annales Augustani (= MGH SS 3, S.126): Bardo Mogontienis archiepiscopus sanctus obiit. Lampert, Annalen (= MGH SSrG in us. schol. [38], S.63): Ubi Bardo archiepiscopus, ad missam habito sermone, obitum suum instare praedicens, orationi fidelium se commendavit; qui eodem mense decessit. BÖHMER, Fontes III, S.389: 3 idus Jun. Bardo abbas et postea Mog. archiepiscopus. MGH SS 5, S.558: Sanctus Bardo episcopus Mogontinus obiit 4 Idus Junii. Vita Bardonis auctore Vulculdo, c.10 (= MGH SS 11, S.321): Tandem felici fine cursu expleto longaevus et dierum plenus in senectute bona obdormivit in Domino. BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.175f, Nr.60.

1051 (nach Juni 11), Mainz #58

Der Leichnam Bardos - ohne die in Dorneloh bestatteten Eingeweide - wird nach Mainz überführt, in der Martinskirche aufgebahrt und schließlich dort begraben.

Vita Bardonis maior, c.27 (= MGH SS 11, S.341): Sexta fuit feria cum santa illa anima sancto egrederetur de corpore ... BÖHMER, Regesta Archiepiscoporum Maguntinensium, Bd.1, S.176, Nr.61.

Ein Großteil der gefälschten Urkunden zu Bardo wurde in den Regesten noch nicht berücksichtigt.

Bearbeiter: Michael Buhlmann